همه ما انسان‌های موفق زيادي را مي‌شناسيم كه با مهارت، دانش، تجربه و توانايي خود توانسته‌اند به مراتب بالاي عملي و شغلي دست پيدا كنند و حتي به عنوان چهره‌هاي موفق نزد جامعه شناخته شوند. «سيده فاطمه مقيمي» اولين زن كارآفرين صنعت حمل و نقل در ايران و جهان اسلام از جمله اين افراد است كه با پشتوانه سال‌ها تلاش و تجربه توانسته سهم موثري در توسعه اقتصادي كشور داشته باشد. او در كنار وظيفه مادري و مديريتي خود به آموزش جوانان علاقه‌مند و خلاق نيز اشتغال دارد. آنچه در ادامه می‌خوانید گفت‌وگوی من با اين بانوي موفق ایرانی درباره كارآفريني، صنعت ترانزیت و نوآوری در زندگي است.
چگونه با جاده و ماشین‌های سنگین آشنا شدم
«هميشه كار كردن را دوست دارم»؛ هیچ وقت بیکار نبودم، حتی در دوران دانشجويي به صورت نيمه وقت كار مي‌كردم. البته هرگز مايل نبودم كسب و كار ثابتي داشته باشم بلکه مي‌خواستم در منزل و خارج از منزل فعاليت‌هاي مختلفي را تجربه كنم.
ورود من به صنعت حمل و نقل بعد از دوران فارغ التحصيلي از دانشگاه اتفاق افتاد. رشته من مهندسي عمران بود و در سال‌هاي اول انقلاب به دليل شرايط خاصي كه بر كشور حاكم بود بازار خوبي نداشت. به این دلیل در یک شركت خدمات ترانزیت بنام «پان كنتينانتال» كه امروز با نام ديگري فعاليت مي‌كند، مشغول به كار شدم و با استفاده از تجربیات تحصيل در انگلستان مطالب فني و حرفه‌اي آنها را ترجمه مي‌كردم. در زمان كوتاهي توانستم در بخش كاميون‌داري شركت مسئوليتی بگيرم و اطلاعات متنوعي را در اختيار رانندگان قرار دهم.
آن زمان مانند امروز وسایل نوين ارتباطي مانند اينترنت در دسترس نبود و پيام‌ها با فاصله زماني زيادي به مقصد مخابره می‌شد. تصور كنيد اگر براي راننده‌اي مشكلي پيش مي‌آمد او مجبور بود یک دفتر ارتباط عمومی پیدا کند و از طریق تلگراف یا تلفن مشکل را به مدیران شرکت اطلاع دهد. دليل ديگر این بود که آن زمان مدیریت سنتي خاصی بر صنعت ترانزیت کشور حاکم بود و اغلب موسسه‌ها و شرکت‌های شاغل در این بخش به صورت خانوادگي اداره مي‌شد. این موضوع به شکل دیگری نیز درک می‌شد مثلا اینکه راننده‌ها به جز زبان مادري خود زبان ديگري نمي‌دانستند و هنگام برقراري ارتباط در ساير كشورها همیشه با مشكل مواجه مي‌شدند. اگر رانندهای بار فاسد شدني داشت به دليل مشکل در برقراری ارتباط کلامی، کالا از بين مي‌رفت و خسارت سنگيني به بار مي‌آورد.
حمل و نقل را علمی دنبال کردم
من با تجربه كاري و مهارتي كه در زبان انگليسي داشتم توانستم راننده‌ها را آموزش دهم و آنها را از شرايط مختلفي كه ممكن است با آن روبه رو شوند آگاه كنم. هر چقدر اين كار ادامه پيدا مي‌كرد علاقه من به ترانزیت یا حمل و نقل بيشتر مي‌شد زيرا در ميان قشري كار مي‌كردم كه نيازهاي مختلفي داشتند و نمي‌توانستند به راحتي با ساير اقليم‌ها ارتباط برقرار كنند.
بعد از ازدواج، همسرم علاقه‌مند بود فعاليت خود را به صورت شخصي پيگيري كنم؛ همان زمان تصميم گرفتم با تمام مسايلي كه اطرافم اتفاق مي‌افتاد كلنجار بروم و كار مستقل خود را در سال ۶۳ راه بیندازم. البته هميشه حرمت اولين شركتي كه در آنجا مشغول به كار شدم را مي‌دانم و به آن احترام مي‌گذارم زيرا رابطه انساني خوبي بين ما برقرار بود و همين عامل باعث شد بسترهاي مناسب يكي بعد از ديگري براي من فراهم شوند. هنوز هم با افتخار از آنجا ياد مي‌كنم زيرا مثل دانشگاه براي من اهميت دارد.
هویت ایرانی در وجودم می‌جوشد
همانطور که گفتم علاقه من به صنعت حمل و نقل یا ترانزیت وصف نشدنی بود زیرا احساس مي‌كردم قشري كه با آنها سر و کار دارم به دانش و تجربه من نیاز دارند. البته تمايل شخصيام اين بود كه بتوانم كارهای خاصي انجام دهم و با ديگران تفاوت داشته باشم. هويت ايراني و اسلامي ما نيز متفاوت بودن را در خون و ذات و شرايط زندگي ما جاري ساخته است پس لازم بود اين تفاوت را ايجاد كنم.
بارها با این سوال مواجه شدم که چگونه می‌توانم به عنوان يك زن و مادر، در فضاي سخت و مردانه صنعت حمل و نقل فعالیت کنم. بعضی‌ها می‌گویند پيش آمده كه بخواهي این کار را رها كني و به سراغ حرفه ديگري بروي؟ همیشه به آنها می‌گویم: علاقه‌مندي من آن‌قدر زياد بود كه خيلي زود با جزييات این کار آشنا شدم و توانستم در دوره‌هاي كوتاه مدت مرتبط با اين صنعت شامل كشتيراني، حقوق بين الملل، مديريت بازرگاني و مديريت استراتژيك شركت كنم. به نظر من خانم‌ها مي‌توانند حتي در بيرون از محيط خانه مدير موفقي باشند به شرط آنكه به حرفه‌شان با علاقه نگاه كنند. دختران و زنان ما امروز ۶۰ تا ۷۰ درصد ظرفيت دانشگاه‌هاي كشور را به خود اختصاص داده‌اند و در اين سال‌ها ثابت كرده‌اند كه مي‌توانند كارهاي سخت و پيچيده را در كنار مردان انجام دهند و مسئوليت‌هاي بزرگی را بپذيرند. در گذشت فقط مرد نان‌آور خانه بود و در جامعه حضور داشت ولی امروز زنان مي‌خواهند در جامعه نقش پویا و موثری داشته باشند و به مطالبات خود دست پیدا کنند.
زنان مدیریت بهتری دارند
همیشه از من می‌پرسند: راننده های ترانزیت از اینکه یک مدیر زن کار آنها را نظارت میکند چه حسی دارند؟ واقعیت این است که خيلي‌ها در نگاه اول تعجب می‌کردند و معتقد بودند كنار آمدن با فرهنگ سخت و پيچيده اين حرفه آن هم برای یک زن كار بسیار دشواري است. ولی حقیقت اين نبود و رانندگان خیلی زود با این موضوع کنار آمدند زیرا باور داشتند زنان مديريت انعطاف پذیرتری نسبت به مردان دارند.
کارآفرینی در عرصه حمل و نقل پیچیده است
حمل و نقل یا ترانزیت شاخه‌هاي مختلفي مانند زميني، دريايي و هوايي دارد و حضور در هركدام از آنها نيازمند مهارت، تجربه و دانش بالايي است كه در نهايت به نفع كشور تمام مي‌شود. خوشبختانه كشور ما دسترسي بسيار مناسبي به آب‌هاي آزاد و مسيرهاي بين‌المللي دارد ولی هنوز نتوانسته مانند بسياري از كشورها از تمام ظرفيت‌هاي خود استفاده کند. ما در كشوري زندگي مي‌كنيم كه زيرساخت‌هاي طبيعي بسياري خوبي داريم ولی از ضعف مديريت و برنامه‌ريزي صحیح رنج مي‌بریم. با اجراي قوانين و مقررات بين‌المللي مي‌توانيم اين جايگاه را به دست بياوريم و تسهيلات حمل و نقل كالا را با سرعت، امنيت و هزينه مناسب فراهم كنيم. كارآفريني در اين حوزه با شرايط موجود بسيار پيچيده است و من تاكيدي ندارم كه همه جوانان به اين عرصه ورود پيدا كنند.
قبل از کارآفرین شدن توانمند شوید
کارآفرینان نباید توانمندی‌های خود را دست کم بگیرند و از تلاش کردن خسته شوند. يكي از كارهاي موثر اين است كه راهکارها و ابزارهاي مناسب به افراد علاقه‌مند و خلاق نشان داده شود. اگر نقشه راه به درستي تدوين شود جسارت به وجود مي‌آيد و اشتغال ايجاد مي‌شود. اگر بتوانيم با اين برنامه حركت كنيم موفق مي‌شويم؛ مهم نيست در چه حوزه‌اي كار مي‌كنيم حمل و نقل، ترانزیت كشاورزي يا توليد مواد غذایی.
رمز موفقیت در زندگی و کار
از نقش مادری خود راضی هستم. من همیشه برای خانواده‌ام ارزش و جایگاه والایی غائل بوده و هستم و همواره احساس می‌کنم جریان محبت آمیز بسیار خوبی میان من، همسرم و فرزندانم برقرار است. همه آنها تحصیلات دانشگاهی دارند و آنجا که لازم باشد من را یاری می‌کنند. اگر این محبت و همکاری را در کنار هم بگذاریم کمبود ساعت‌های حضور من در خانواده جبران می‌شود و شیرینی کار تخصصی را بیشتر میکند.
© نویسنده: محمدجواد نعمتی
این مطلب در تاریخ ۲۹ مرداد ۱۳۹۳ در روزنامه همشهری منتشر شده است.
Fatemeh Moghimi is the first female entrepreneur in the transportation industry in Iran and the Islamic world. He was employed in a shipping company after a university degree. His job was to translate the documents required by the company, drivers and employers into Persian and English.
Ms. Moghimi’s interest in working on transportation has increased. After marriage, she began her independent business in road, air and maritime transport. He is currently a mother and a successful Iranian director. According to his drivers and staff, women’s management in the transportation industry is better than men’s management. They are flexible. Ms Moghimi says women are brilliant in industry and shipping. They must try and have ideas and self-confidence and never be afraid of failure.
mohammad javad nemati ©
The report was published in the Hamshahri newspaper in August 2014