ماهواره ها زندگی را بهتر می کنند

همه ما از کودکی عاشق آسمان بودیم و برای تماشای ستارگان لحظه شماری می کردیم. در حقیقت انسان کنجکاو و ماجراجو از گذشته تا امروز به دنبال راهي براي نفوذ به جهان ماوراي خويش بوده است و اين اشتياق را قبل از پرواز نخستين ماشين ساخت بشر با مطالعه و تحليل ستارگان و ديگر اجرام كيهاني كشف كرد. اكنون با گذشت بیش از نيم قرن از دست‌ يابي انسان به فضا هر روز موشك‌ ها، ماهواره‌ ها، بالن‌ ها و كشتي‌ هاي فضايي ارتباط ما با جهان بالاي اتمسفر را برقرار مي‌ سازند. هفته جهاني فضا فرصت خوبي است تا به اين دنياي بي كران و ناشناخته دقيق ‌تر از هميشه نگاه كنيم و به كاوش در اعماق آن بپردازيم.

رقابت فضایی از کجا شروع شد

برای شروع بیایید به این پرسش پاسخ دهیم؛ فضا کجاست و جایگاه آن در زندگی ما چیست؟ داستان فضا از چهارم اکتبر سال ۱۹۵۷ برابر با ۱۲ مهر ۱۳۳۶ آغاز شد. در این روز اتحاد جماهیر شوروی سابق اولین ماهوارۀ جهان «اسپوتنیک۱» را به فضا پرتاب کرد. یک ماه بعد «لایکا» نخستین موجود زنده از مدار زمین خارج شد. چهار سال پس از آن در ۱۲ آوریل ۱۹۶۱ مصادف با ۲۳ فروردین ۱۳۴۰ «یوری گاگارین» با «کپسول وستوک» مرزهای بیکران فضا را در نوردید و اولین پرواز فضایی انسان رقم خورد.

اکنون با گذشت آن روزها و سالهای سخت و نفس گیر، عصر فناوری های فضایی پیش روی انسان ها قرار دارد و هر روز تاثیرات آن با جنبه های علمی، صنعتی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی برای ما نمایان تر می شود، به طوری که هر کدام در نوع خود انقلابی مثال زدنی است.

روز جهانی فضا فرصت مغتنمی برای ارج نهادن به تلاش کسانی است که راهگشای دانش فضایی بودند و سرنوشت جهان را با مواهب آن متحول ساختند.

فضا کجاست

فضا کجاست؟ فضا در واقع منطقۀ نسبتاً خالی جهان هستی است که بعد از لایه جو اجرام سماوی را در خود جاي داده و مرز ورود به دنياي پر رمز و راز نجوم محسوب مي ‌شود. در یک تقسیم ‌بندی کلی می‌ توان جهان هستی را به سه منطقه فضای خاکی، فضای جوی و فضای بیرونی تقسیم بندی کرد. فضای خاکی بخشی از جهان را تشکیل می ‌دهد که سياره ‌ها در آن قرار دارند، فضای جوی قسمتی از دنیا است که چگالی گازي آن به قدری است که نمی ‌توان آن را تهی فرض کرد درست مانند جو سياره‌ هاي ناهید، زمین، بهرام یا قسمت زيادي از سیاره های‌ مشتری، کیوان و اورانوس.

اما فضای بیرونی كجاست؟ آنجا در حقيقت منطقه ‌ای است که با وجود تصور عامه مردم خالی و تهی نيست بلکه حجم مواد در این ناحیه بسیار اندک است به همین دلیل آن را «منطقه نسبتاً خالی» می نامند. در فضای بیرونی گاز هیدروژن، یون‌ ها، ذرات تشکیل دهنده اتم و گاهی غبارهای فضایی یافت می‌ شوند و توده ‌هاي عظيم نجومي را شكل مي‌دهند كه به عقيده كارشناسان فضايي مقدمه ورود به دنياي كيهان شناسي است.

زندگی در عصر ماهواره ها

شکل ملموس تر فضا برای انسان امروزی، عرصه ای برای حضور ماهواره ها است که بخش قابل توجهی از آنها هر ثانیه ارتباطات راه دور میلیاردها نفر در سراسر جهان را برقرار می کنند. ماهواره ها صرف نظر از دانش، تکنولوژی بسیار پیچیده و هزینه های هنگفتی که برای ساخت آنها صرف شده است، حیاتی ترین ابزار زندگی انسان ها بشمار می آیند و توانسته اند خدمات بسیاری در زمینه ارتباطات راه دور تلفنی و اینترنتی، خبررسانی، ناوبری جهانی، هواشناسی، نظارت و امنیت ملی ارائه دهند.

پیشرفت در حوزه ساخت ماهواره و به دنبال آن بهبود آرایه های خورشیدی، باتری ها، آنتن ها، فرستنده ها و نیز تجهیزات مربوط به ترمینال کاربر موجب شده این فناوری بیش از هر زمان دیگری توسعه یابد و به رکن کلیدی زندگی حال و آینده انسان ها تبدیل شود.

تردیدی وجود ندارد که ماهواره ها در قرن حاضر به توسعه بازارهای اقتصادی و نیز گسترش فرهنگ، آموزش و علوم مختلف کمک شایانی کرده و در رابطه با حفاظت از منابع طبیعی سیاره زمین و امنیت غذایی نقش غیرقابل انکاری داشته اند.

انحصار حضور در عرصه فناوری های ماهواره ای که تا چند دهه قبل در اختیار روسیه، آمریکا و برخی کشورهای اروپایی بود اکنون با حضور چین و هند شکسته شده و سرعت رشد و تحول در این حوزه به شکل فزاینده ای افزایش یافته است. تمام این تلاش ها یک هدف را دنبال می کنند؛ «دنیای فردا» با فضا و ماهواره ها معنا می شود.

© نویسنده: محمدجواد نعمتی

عکس: NASA – Launching a Falcon rocket

این مطلب با احترام فراوان به جناب سیروس برزو، روزنامه نگار باسابقه ترویج علم که روز یکشنبه ۱۳ مهر ۱۳۹۹ مصادف با نخستین روز هفته جهانی فضا از بین ما رفت تقدیم می شود. یاد او تا ابد زنده و راهش جاودان است.

3 سال پیش

9 دیدگاه

  1. آقای نعمتی سلام خیلی خوشحالم که تونستم وب سایتتونو بخونم. مطلبتون مثل همیشه عالی بود چقدر خوب شد یادی از آقای برزو کردین خدا رحمتشون کنه. انسان خیلی بزرگ و وارسته ای بودن. یادم هست یه بار توی مرکز علوم باهاشون مصاحبه داشتین اگه ممکنه اون مصاحبه رو توی سایت بذارید چون من موفق نشدم توی روزنامه بخونمش.

    ممنونم

    1. با درود خدمت سرکار خانم حکیمی بزرگوار. از پیام محبت آمیزتان بسیار خرسند شدم. جناب برزو و تاثیر فعالیت های ایشان در عرصه ترویج علوم فضایی بر کسی پوشیده نیست و من عقیده دارم راه او برای سالیان متمادی ادامه خواهد داشت. در مورد مصاحبه ای که ذکر کردید بخشی هایی از آن را سه سال قبل در وب سایت بارگذاری کردم که می توانید با استفاده از هشتگ سیروس برزو در انتهای همین مطلب آن را مطالعه بفرمایید.

  2. مطلب فوق‌العاده‌ ارزشمند و مفیدی بود. مخصوصا تقدیمی انتهای مطلب بی‌نهایت به حرفه‌ای بودن کارشما اضافه‌کرد.
    خداقوت

  3. سلام جناب نعمتی عزیز
    مثل همیشه ممنون از زحمات و تلاشی که برای تهیه این مطالب ارزشمند کشیدید. خیلی عالی بود و دست‌مریزاد.

    لطفا درمورد آینده فضانوردی و سهم ایران هم در آینده مطلب بذارید.

  4. سلام آقا جواد خیلی از مطلب خوبت استفاده کردم. اگه اشکال نداره لینک این صفحه رو در کانال دانشکده مون قرار بدم

    1. سلام جناب کاشانیان. از ابراز لطف شما سپاسگزارم. امیدوارم این یادداشت برای دوستان گرامیتان در دانشکده هوافضا مفید باشه.

  5. سلام
    در مورد اینترنت ماهواره ای که میگن قراره تا آخر۲۰۲۰ برای ایران و کشورهای خاورمیانه فعال بشه مطلب بذارین چون من شنیدم اینترنت بین المللی رایگان هست و دیگه مشکلات اینترنت خودمونو نداره

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *