کاربرد پهپادها تا چند سال پیش محدود به اقدامات نظامی و تجسسی بود ولی اکنون از این وسایل با هدف ارسال کمک های بشردوستانه و دارو به نقاط حادثه دیده و دوردست استفاده می شود. به رغم پیشرفت های بسیار، تلاش برای کاربردی ساختن این ماشین های هوشمند همچنان ادامه دارد و امروزه در برخی کشورها این ربات های پرنده در امور پزشکی و فوریت های امدادی بکار گرفته می شوند.

باور این موضوع که هواپیماهای بدون سرنشین در سال های اخیر جان صدها انسان را در حوادث و مخاطرات گوناگون نجات داده اند قدری دشوار است. ملموس ترین سند به شیوع ویروس ابولا در مناطقی از قاره آفریقا بازمی گردد، روستاهایی که مایل ها از مراکز بهداشتی و درمانی فاصله داشتند و مردم به دلیل فقر شدید ناچار بودند با مخاطرات هولناک این بیماری زندگی کنند.

گروه بزرگی از دانشمندان و محققان بین المللی در جریان پروژه ای داوطلبانه دست بکار شدند و برای نفوذ به عمق مناطق درگیر ابولا پهپادها را به خدمت گرفتند؛ هدف، نظارت دقیق بر عملیات گروه­های امدادی حاضر در نقاط بحران زده، رصد روستاهای دور از دسترس، انتقال سریع نمونه­های مشکوک به آزمایشگاه ها و مهمتر از همه توزیع دارو و ملزومات سبک درمانی بود.

رابین مورفی، پژوهشگر موسسه سانفورد طی مقاله ای در روزنامه دیلی میل به تشریح ماموریت پهپادها علیه ابولا پرداخت و اشاره کرد: «آنها صرفا هواپیماهای کنترل از راه دور نبودند بلکه ربات های پرنده ای بودند که از پزشکان برای تامین و تفسیر اهداف تحقیقاتی حمایت کرده و گاهی به عنوان انتقال دهنده ملزومات دارویی و مواد ضدعفونی در نقاط پرخطر ظاهر می شدند.»

او معتقد است بکارگیری پهپادها در همه ابعاد زندگی امری دشوار است ولی می­ توان به این وسایل در راستای اهداف جهانی بهداشت و درمان اعتماد کرد.

* بیماران قلبی و مغزی زنده می مانند

از ابتدای سال ۲۰۱۵ تاثیرگذاری پهپادهای هوشمند به عنوان ابزارهای واکنش سریع در فرایندهای بهداشتی و درمانی مورد توجه قرار گرفت و برخی کشورها آنها را برای انتقال دارو یا تجهیزات پزشکی تا شعاع ۱۰۰کیلومتری بکار گرفتند.

محققان دانشگاه صنعتی دلفت هلند موفق شدند با کمک پهپاد شش ملخه دستگاه ECG و شوک الکتریکی را به موقعیت بیمار درگیر با حمله قلبی ارسال کنند. آلن مون، مجری این پروژه تحقیقاتی می گوید: «کمتر از سه دقیقه فرصت داشتیم دستگاه را ۱۲کیلومتر مربع حمل کرده و بیمار را از مرگ نجات دهیم. اگر قرار بود این ماموریت به آمبولانس سپرده شود به طور میانگین ۱۰ دقیقه زمان می برد و بیمار ۸۰درصد شانس زندگی خود را از دست می داد. پهپادها در مواقع اضطراری و به خصوص برای کاهش مرگ و میر بیماران قلبی و مغزی سریع ترین پاسخ را می دهد.»

هم اینک نمونه های متعددی از پهپادهای خدمات پزشکی در سراسر جهان سرگرم انجام ماموریت های متفاوتی هستند؛ برخی جعبه کمک های اولیه حمل می کنند و بعضی حامل انسولین و ماسک اکسیژن هستند.

دانشگاه نوادا نیز تابستان گذشته بخش ویژه پهپادهای پزشکی خود را راه اندازی کرد و موفق شد در ۱۷ژوئیه، گواهینامه سازمان هوانوری آمریکا را برای پهپادی موسوم به «هگزاکوپتر» دریافت کند. این وسیله از دید سازندگانش نجات بخش نامیده شد. این پرنده قادر است در شعاع ۱۶کیلومتری از پایگاه اصلی خود داروهای مهم را به کلینیک های پزشکی انتقال دهد.

نکته جالب دیگر اینکه دولت روآندا در مرکز آفریقا روی پهپادها به عنوان وسایل هوایی قابل اعتماد حساب ویژه ای باز کرده و از آنها برای حمل نمونه­های خون، غذا و دارو به بیمارستان ها و مراکز درمانی شرق آفریقا استفاده می کند.

مقامات دولتی روآندا بر این باورند که پهپادها برای ارتقای بهداشت و درمان این کشور فقیر آفریقایی بسیار موثرند و سرعت انجام آزمایش های تشخیص ایدز، سل و مالاریا را بهبود می بخشند. اکنون در روآندا ۱۵هواپیمای بدون سرنشین، ۲۱ درمانگاه کشور را پشتیبانی می کنند.

© نویسنده: محمدجواد نعمتی