رخداد سیل از دیدگاه زمین شناسان یک رویداد طبیعی و قابل انتظار است؛ لیکن مردمی که شاهد جاری شدن سیل بوده اند اغلب از وقوع چنین پدیده ای و عملکرد آب شگفت زده می شوند. این در حالی است که جاری شدن سیل از عادی ترین بلایای طبیعی محسوب شده ولی متاسفانه با خسارت ها و صدمات زیادی همراه است. آمارها نشان می دهد در دهه های آخر قرن بیستم صدها هزار مرتبه سیلاب در سراسر جهان به وقوع پیوسته و اثرات اقتصادی، روانی و زیستی فراوانی ایجاد کرده است.
سیلاب پیامدهای طبیعی متعددی دارد از جمله اینکه فرسایش خاک را افزایش داده و منجر به کاهش حاصل خیزی مناطق و نواحی زراعی می شود هر چند که گفته می شود این پدیده طبیعی به نگهداشت و ایجاد شرایط مناسب برای اکوسیستم رودخانه ای کمک شایانی می کند.
با این وجود سیلاب ها هیچگاه متوقف نمی شوند و به دفعات در نقاط مختلفی از جهان روی می دهند. در این بین میزان آسیب پذیری کشورهای در حال توسعه و شهرهای نوپا به دلیل عدم آمادگی، فقدان وجود سیستم های یکپارچه هشدار و پایین بودن تاب آوری عمومی به مراتب بیشتر از کشورهای توسعه یافته و شهرهای پیشرفته است.
* چرا سامانه هشدار سیل اهمیت دارد
سامانه های هشدار سیل ساده ترین و در دسترس ترین ابزار برای اطلاع از وقوع سیلاب ها محسوب می شوند و قرارگیری آنها در مناطق سیل خیز یا دارای سوابق سیلابی ضروری و موثر است. از این سامانه ها می توان به اشکال گوناگونی در محدوده سدها، آب بندها، رودخانه ها، سواحل، مخازن نگهداری و تامین آب و دیگر نمونه های مشابه استفاده کرد.
عملکرد سامانه های هشدار سیل پیشرفته براساس بانک های اطلاعاتی موجود از سیلاب های جهانی، ملی و منطقه ای برنامه ریزی می شود. هر ایستگاه سنجنده به انواع ورودی ها شامل سنسورهای آب و هواشناسی متصل بوده و با استفاده از الگوریتم های محاسباتی ارزیابی دقیقی از وقوع سیلاب براساس زمان، جریان و ساعت وقوع ارائه می دهد. این مقادیر به صورت لحظه ای بر روی پردازنده سیستم ذخیره و در زمان های مشخص به مراکز مانیتورینگ ملی، منطقه ای و محلی برای نظارت، بهره برداری های تحقیقاتی و هشداردهی بهنگام ارسال می شود.
سامانه های هشدار سیل به حداقل زیرساخت نیازمندند و غالباً به شکل مستقل عمل کرده و با استفاده از پانل های خورشیدی و شبکه های ارتباط رادیویی، تلفنی و ماهواره ای به مراکز مانیتورینگ متصل می شوند.
چنانچه در سیلاب های اخیر کشور از این سامانه ها در نقاط مستعد خطر بهره برداری می شد بی تردید میزان تلفات و خسارت های جانی و مالی به مراتب کمتر و عملکرد سازمان های امدادی در مدیریت بحران بسیار بهتر بود.
© نویسنده: محمدجواد نعمتی
جدا از اهمیت سامانه ثبت و هشدار سیل خصوصا جاهایی که نزدیک منطقه سیل خیز خونه های مسکونی وجود داره و ماجرای مجوز دادن برای ساخت اون خونه ها بدنبال اشتباهات سلسه ای بماند؛ برای جبران کوتاهی ها میشد بجای اعلان عمومی هشدار سیل از نیروهای امدادی قبل از وقوع سیل در محل استفاده و به تخلیه تک تک خونه ها از افراد کمک میشد.
کاش سیل امامزاده داوود فاجعه نمیشد.
کاملاً درسته. سیل از اون قسم حوادثی است که به راحتی میتونیم زمان، محل و شدت اونو پیش بینی کنیم و با استفاده از ابزارهای ساده و دردسترس از وقوع یا تشدید خسارت های بیشتر جلوگیری کنیم. در ماجرای سیل امامزاده داوود و قبل تر سیل سراسری سال ۹۸ با مشکل بی تدبیری و سوءمدیریت جدی روبرو شدیم. اقدامات جزیره ای و استفاده نکردن از ظرفیت های کامل امدادی و صد البته خودخواهی های فردی و سیاسی این حوادث را به فاجعه تبدیل کرد.