پیام زلزله اردیبهشت تهران

برخی رخدادهای طبیعی قابل پیش بینی است و با کمی تدبیر از میزان آسیب زایی آنها کاسته می شود. همان طور که می دانید زلزله پدیده ای غیرقابل پیش بینی است و کسی نمی تواند زمان، مکان و بزرگای آن را حدس بزند. دقیقاً مانند زلزله ای که نیمه شب ۱۹ اردیبهشت تهران، شهر دماوند و چند استان همجوار را لرزاند.

زمین لرزه برای شهری مثل تهران به دو دلیل دارای اهمیت است. اول اینکه تهران پایتخت سیاسی،‌ اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور است،‌ شهری که شب ها بیش از ۱۰ میلیون نفر و روزها بیش از ۱۶ میلیون نفر جمعیت دارد.

دلیل دوم وجود رشته های گسلی متعدد مانند گسل شمال تهران و گسل مشا است. گسل شمال تهران به طول ۷۵ کیلومتر از شمال شرق تا غرب تهران و استان البرز امتداد دارد. کارشناسان مدیریت بحران می گویند پهنه های سکونتگاهی و جمعیتی مرتبط با این گسل متراکم است و میلیون ها نفر از هموطنان روی آن ساکن هستند. کمی آن سوتر گسل مُشا به طول ۴۰۰ کیلومتر خودنمایی می کند که از نظر قدرت و احتمال آسیب زایی قابل توجه است. آنطور که زلزله شناسان و محققان علوم زمین می گویند تمام زمین لرزه های متوسط این گسل از جمله زلزله ۱۹ اردیبهشت ۹۹ در استان های تهران، البرز، مازندران و سمنان احساس شده است. نکته قابل تامل اینکه در سابقه لرزه ای گسل مُشا زلزله هایی با بزرگای ۷ ریشتر و بالاتر نیز وجود دارد، پس نباید این گسل مهم مورد غفلت و ساده انگاری مسئولان و مردم قرار بگیرد.

همان طور که در سطرهای بالا اشاره شد، در حال حاضر بشر قادر به پیش بینی قطعی زلزله ها نیست یا بهتر بگوییم چنین امکانی با روش های غیرعلمی وجود ندارد و فقط گروه های محدودی آنهم به شکل تحقیقاتی و دانشگاهی مطالعاتی روی این موضوع انجام داده اند ولی جزییات این بررسی ها هنوز منتشر نشده است.

آنچه امروز برای ما اهمیت دارد شناخت ماهیت ملی و منطقه ای زلزله ها، ارتقای دانش و آگاهی های عمومی، مقاوم سازی بناها و زیرساخت های مهم و حیاتی همچنین به کارگیری تجهیزات پیشرفته رصد و ارزیابی زلزله مانند دستگاه های شتاب نگار و شبکه باند پهن لرزه نگاری است.

فراموش نکنیم زلزله اخیر تهران به ما فرصت دوباره ای برای نوسازی بافت های فرسوده، استحکام بخشی شهرها، افزایش آمادگی های عمومی و شناخت بیشتر رفتارهای زمین داد. موضوعی که در کشورهای جنوب و شرق آسیا از جمله ژاپن سالها پیش درک شد و اکنون با زیست مردم آمیخته است.

شکی نیست هر چه آگاهی ما از زلزله ها بیشتر باشد ریسک آسیب زایی آنها کاهش می یابد و ترس و نگرانی های روانی از بین می رود. تولید سازه های سبک و مستحکم، اختصاص فضاهای امن اسکان اضطراری و پیش بینی امکانات زیستی، بهداشتی و لجستیکی کافی شانس بقای انسان ها در زلزله های بزرگ را افزایش می دهد.

علاوه بر نکات گفته شده کیفیت اطلاع رسانی در شرایط بحرانی بسیار حائز اهمیت است زیرا سبب کاهش فشارهای روانی جامعه می شود و در مقابل انتشار شایعات و اخبار جعلی (فیک نیوزها) دیوار دفاعی مستحکمی ایجاد می کند. در زلزله های گذشته فقدان «اطلاع رسانی در لحظه» به ویژه از شبکه های صدا و سیما چشمگیر بود ولی خوشبختانه در زمین لرزه اخیر این خلاء تا حدی جبران شد. با این همه آمادگی خبرنگاران در مواقع بحرانی (به ویژه رخداد زلزله) و تسلط آنها بر ارائه گزارش های لحظه ای باکیفیت تا نقطه مطلوب فاصله دارد، از اینرو بازنگری جدی در فرایندهای خبرنگاری بحران را می طلبد.

خوشبین باشیم که زمین لرزه مانند تندباد، صاعقه، برف، باران، رنگین کمان و… در نهاد طبیعت قرار دارد. آنچه از ما برمی آید هوشمندانه زیستن است. زلزله اخیر بار دیگر ثابت کرد در کشوری حادثه خیر زندگی می کنیم، پس باید در همه حال آمادگی، هوشیاری و توانمندی خود را حفظ کنیم.

 

© نویسنده: محمدجواد نعمتی

عکس: Getty Images (زلزله کالیفرنیا)

4 سال پیش

5 دیدگاه

  1. همونطور که اشاره شد، شبکه خبر از دقایقی بعد از زلزله پوشش خبری رو شروع کرد. اما فقدان گزارش های تصویری همچنان وجود داشت.

    مقاله بسیار مفیدی بود. ممنون

    1. با درود. بله کاملاً درسته و اتفاقاً باید این ضعف هر چه سریعتر برطرف بشه

  2. من ساکن تهرانپارس هستم و زلزله رو قشنگ احساس کردم. فقط خدا کمکمون کنه

  3. باید سازه ها مون رو ایمن کنیم و اینکه آموزش مدیریت بحران تو مدارس از پایه ای ابتدایی

    1. بله دقیقا همینه و اتفاقا اولین قدم برای مدیریت بحران مقاوم سازی و آموزش هست

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *