افزایش قیمت سوخت و راندمان پایین خودروهای داخلی از عواملی است که سازندگان وطنی را به استفاده از تکنولوژی‌های روز برای ساخت موتورهای کم‌مصرف سوق داده است. چندی پیش و همزمان با روز ملی هوای پاک وزیر صنعت، معدن و تجارت با حضور در شرکت ایران خودرو از موتور سه سیلندر ملی رونمایی کرد. موتوری که گفته می‌شود مصرف سوخت آن برابر با پنج لیتر در هر یکصد کیلومتر پیمایش است. «علیرضا رزم‌حسینی» ساخت نخستین موتور سه سیلندر ملی را حاصل تلاش متخصصان داخلی و در شرایط تحریم دانست و گفت: ساخت این موتور پس از تاکید رهبر معظم انقلاب برای تولید خودروهایی با مصرف سوخت پایین کلید خورد و تا سال آینده به تولید انبوه خواهد رسید. موتور سه سیلندر ملی از نوع یک لیتری تنفس طبیعی است و آن طور که «فرشاد مقیمی» مدیرعامل ایران خودرو اعلام کرد، «خانواده موتورهای سه سیلندر این شرکت شامل پنج موتور با توان‌های ۷۲ تا ۱۵۰ اسب بخار و گشتاور ۹۸ تا ۲۴۰ نیوتن متر است.»
مقیمی تاکید کرد: پس تولید موتور یک لیتری تنفس طبیعی، تولید موتور۱٫۳ لیتری توربوشارژ نیز در دستور کار این شرکت قرار دارد.
مدیرعامل ایران خودرو این نکته را هم بیان کرد که از ۲۵۰ قطعه به کار رفته در این موتور فقط ۸ قطعه از منابع خارجی تامین شده است و مابقی حاصل تلاش متخصصان داخلی است. بنا به اظهارات مقیمی، این موتور از سطح بالای فناوری برخوردار است و استاندارد یورو۶ را پشتیبانی می‌کند از این‌رو امکان به کارگیری آن در خودروهایی با سوخت بنزین، گاز طبیعی و هیبریدی وجود دارد.
سابقه استفاده از موتور سه سیلندر
سابقه استفاده از موتورهای سه سیلندر به دهه ۷۰ تا ۹۰ میلادی باز می‌گردد. در این سال‌ها موتورهای سه سیلندر به سبب قدرت کم و لرزش زیاد با استقبال مواجه نشدند. با افزایش قیمت سوخت و تدوین استانداردهای سخت‌گیرانه محیط زیستی دوباره بحث بر سر به کارگیری این موتورها بالا گرفت. این بهانه کافی بود تا موتورهای کوچک سه سیلندر تزریق مستقیم یا توربوشارژ باز طراحی شوند که نتیجه آن تولید اسب بخار بیشتر و مصرف سوخت کمتر بود.
بازار خودروهای مجهز به موتورهای سه سیلندر به وسعت خودروهای چهار و شش سیلندر نیست ولی انتظار می‌رود در آینده نزدیک با تغییر سیاست‌های زیست محیطی کشورها با رونق بیشتری روبه‌رو شود. اکنون خودروهایی مانند بی.ام.دابلیو آی۸، فورد فیستا، فورد فوکاس، مینی کلابمن و هاردتاپ، میتسوبیشی میراژّ و اسمارت فورتو از این نوع موتورها استفاده می‌کنند. قدرت این موتورها به طور میانگین بین ۷۸ تا ۲۳۰ اسب بخار در نسخه‌های تنفس طبیعی و توربوشارژ است. علاوه بر آن در سال‌های نه چندان دور نیز خودروهایی مانند دوو ماتیز ۰٫۸ لیتری و چری کیوکیو «ام.وی.ام ۰٫۸» از موتورهای سه سیلندر به ترتیب با قدرت ۴۸ و ۵۱ اسب بخار استفاده می‌کردند ولی به سبب راندمان پایین و میزان آلایندگی کنار گذاشته شدند.
موتور سه سیلندر ملی از طرح تا عمل
بازگردیم به موتور سه سیلندر ملی؛ طراحی و ساخت موتور کم مصرف در شرایطی که قیمت بنزین افزایش یافته و بحران آلودگی هوا بسیاری از کلانشهرها را تهدید می‌کند اقدام پسندیده و قابل تقدیری است. ولی پرسش مهم افکار عمومی، کارشناسان خودرویی و رسانه‌ها این است که موتور سه سیلندر ملی ایران خودرو با کدام گیربکس، بر روی چه بدنه‌ای و با چه معیارهای محیطی آزمایش شده است که به رقم پنج لیتر مصرف بنزین در هر ۱۰۰ کیلومتر پیمایش و استاندارد آلایندگی یورو۶ دست یافته است؟
اگر بپذیریم موتور، قلب تپنده خودرو محسوب می‌شود پس باید قابلیت اطمینان آن برای مصرف کننده نهایی کاملاً روشن باشد. در مورد موتور سه سیلندر ملی ایران خودرو هنوز مشخص نیست آزمون‌های آلایندگی و محیطی این موتور در کجا و با چه ضرایب و استانداردهایی انجام شده و نتایج به دست آمده چه بوده است.
مساله بعدی مزیت‌های رقابتی و برتری‌های این محصول به لحاظ فنی و اقتصادی در مقایسه با نمونه‌های خارجی است که این مورد نیز به صورت رسمی از جانب سازنده وطنی بیان نشده است. به هر ترتیب اگر هدف مدیران ایران خودرو و وزارت صمت تحول در صنعت خودروسازی و حضور در بازارهای جهانی است، باید این داده‌ها به صورت کاملاً شفاف ارائه شود در غیر این صورت همه اظهار نظرها درباره موتور جدید ایران خودرو خالی از ابهام نخواهد بود.
© نویسنده: محمدجواد نعمتی
عکس: مهدی مریزاد
این یادداشت ۳۰ دی‌ماه ۹۹ در «پایگاه خبری وینا پرس» منتشر شد.
بی نهایت از تحلیل و نکاتی که اشاره کردید لذت بردیم. ممنون جناب نعمتی عزیز