دوربین ساخت اوکراین! کمی تعجب برانگیز است ولی حقیقت دارد. اوکراین از معدود کشورهایی بود که بعد از آلمان، آمریکا، ژاپن، سوئد و دانمارک وارد صنعت دوربین سازی شد. شرکت‌های اوکراینی برای چندین دهه در بازار دوربین های عکاسی حضور داشتند. آنها محصولات متنوعی را با الهام گرفتن از برندهای جهانی عرضه کردند. این مطلب پرده از ماجراهای ساخت دوربین در اوکراین بر می دارد.

دوربین‌های ساخته شده در اوکراین انواع مختلفی داشتند. از دوربین‌های جاسوسی و کوچک بگیرید تا دوربین‌های قطع ۳۵ میلی‌متری، متوسط و حتی بزرگ. این دوربین‌ها برای مصارف نظامی و غیرنظامی به تعداد زیاد ساخته شدند و در سالهای پس از جنگ جهانی دوم مورد استفاده قرار گرفتند.

آغاز ماجرا با کشف نقشه‌های دوربین زایس

پس از توافق صلح، آلمان ملزم به پرداخت غرامت شد. روس‌ها (اوکراینی‌ها) بررسی محصولات آلمانی به ویژه دوربین‌های Contax II و ZEISS Ikon را آغاز کردند. آنها موفق به کشف سوابق زایس در طول جنگ شدند و نقشه‌ دوربین‌های این شرکت را یافتند. دیری نگذشت که قطعات دوربین و ماشین آلات ساخت هم به دست آمد. کمی بعد اطلاعات مربوط به آموزش و نصب، تعدادی دوربین ساخته شده، لوازم جانبی و نیروی کار آلمانی در اختیار شرکت‌های اوکراینی قرار گرفت.

اوکراینی‌ها با این کشف کارخانه آرسنال را تاسیس و شروع به ساخت چند نمونه آزمایشی کردند. تولید رسمی از ۱۹۴۹ با دوربین‌ مجهز به مسافت یاب آغاز شد. این دوربین‌ از سرهم بندی قطعات اصلی Contax و Zeiss به دست آمد و نام Kiev بر روی آنها حک شد.

دوربین‌ Kiev شبیه Zeiss Contax II بود. این دوربین از نوع فول فریم ۳۵ میلی‌متری بود و با روکش کروم مات به همراه فاصله یاب بلند و منظره یاب پرده‌ای به دست مشتریان می‌رسید. شاتر دوربین ۲:۱ تا ۱۲۵۰:۱ ثانیه سرعت داشت.

بعد از این موفقیت مدل Kiev II معرفی شد. این دوربین تغییرات زیادی نسبت به مدل اولیه داشت. به عنوان مثال از یک نورسنج سلنیومی سود می‌برد. نسل‌های بعدی در چند مدل و با تغییرات بیشتری معرفی شدند. ریشه همه آنها دوربین کانتاکس۳ بود.

معجزه‌ای به نام لنزهای اوکراینی

اصلاح و بهبود دوربین‌های اوکراینی توقف ناپذیر بود. در دهه ۱۹۸۰ عدسی‌های سفارشی برای بسیاری از دوربین‌های Kiev ساخته شدند. آنها اکثراً کپی طرح‌های زایس قبل و بعد از جنگ البته با کمی اصلاحات بودند. ساخت لنزهای اوکراینی موجب رونق تولید دوربین‌های SLR قطع ۳۵ میلی‌متری شد.

اولین دوربین‌ مجهز به لنز انعکاسی ساخت اوکراین Kiev -10 it نام داشت و مجهز به یک نورسنج بزرگ بود. این دوربین منشورهای پنج وجهی پنتا پریسم به همراه سیستم نوردهی با اولویت شاتر داشت.

رشد این صنعت موجب شد تا دوربین‌های اوکراینی به طور مداوم تغییر کنند و قابلیت‌های جدیدی به آنها افزوده شود. فقط در یک نمونه مکانیزیم نورسنجی سلنیومی جای خود را به سیستم TTL داد. در ادامه مانت‌های لنز ساخت نیکون به کار گرفته شدند. با این کار امکان استفاده از طیف وسیعی عدسی باکیفیت فراهم شد؛ این روند تا حدود سال ۱۹۸۷ ادامه پیدا کرد.

کپی اوکراینی دوربین هاسلبلاد

روس‌های اوکراین از دوربین‌های قطع متوسط چشم پوشی نکردند. آنها در حالی که سرگرم ساخت، تغییرات و بهبود دوربین‌های فول فریم ۳۵ میلی‌متری بودند، یک کپی بسیار نزدیک از دوربین هاسلبلاد (Hasselblad) H1600F را براساس فیلم رول ۱۲۰ ساختند. پرده دیافراگم این دوربین فلزی و سرعت شاتر آن ۲:۱ تا ۱۵۰۰:۱ ثانیه بود. همچنین یک منظره‌یاب استاندارد و لنزی با فاصله کانونی ۲۹-۸۰mm f/2.8 را به آن افزودند. کمی بعد سیستم نورسنجی TTL اضافه شد و لنز استاندارد Vega 90mm f/2.8 این مجموعه را کامل کرد.

صنعت دوربین سازی اوکراین با الهام از آخرین مدل دوربین ژاپنی Mamiya M645 دوربین رفلکس قطع متوسط Kiev -90 را با لنزهای قابل تعویض، صفحه مخصوص وضوح یابی و قاب تصویر ۵۶/۴ سانتی‌متری ساخت که امروزه دوربین فوق العاده کمیاب و باارزشی محسوب می‌شود.

دوربین مینیاتوری در دست جاسوسان

علاوه بر دوربین‌های معمول، اوکراینی‌ها یک دوربین مینیاتوری با کپی از محصولات مینولتای ژاپن ساختند. مکانیزم استفاده از این دستگاه‌ قوطی کبریتی به صورت کشویی بود و با کاست فیلم ۱۶ میلی‌متری که درون بدنه قرار داشت فروخته می‌شد.

این دوربین‌ها به دفعات برای جاسوسی در طول جنگ سرد مورد استفاده قرار گرفتند. دوربین‌های مینیاتوری به دلیل اندازه کوچک این امتیاز را داشتند که در جعبه‌های سیگار یا شکلات جاسازی (مخفی) شوند.

کامون شبیه دوربین لایکا

نقطه عطف صنعت دوربین سازی اوکراین کارخانه فدرال بود. کارخانه فدرال توسط «فلیکس ادموندوویچ دژرجینسکی» ایجاد شد. او بنیانگذار پلیس مخفی شوروی بود. این کارخانه که پیش از آن ابزارهای صنعتی، وسایل نجاری و خیاطی تولید می‌کرد موفق به ساخت اولین سری از دوربین‌های معروف به Camon شد. دوربین‌های کامون کپی لایکا LA 1925 بودند.

نسل اول این دوربین مجهز به فاصله یاب، دیافراگم پارچه‌ای و سرعت شاتری برابر با ۲۰:۱ تا ۵۰۰:۱ ثانیه بود. بر روی دوربین یک لنز استاندارد ۵۰mm f/3.5 قرار داشت. برای عکاسی باید لنز از بدنه بیرون کشیده می‌شد.

کارخانه فدرال بعدها دوربین‌های زیادی را با کپی از لایکا M3 تولید کرد. همچنین یک سری دوربین با کنترل نوردهی خودکار به وسیله سلول سلنیومی ساخت. کمی بعد برای آنکه بازار دوربین‌های فول فریم را به چالش بکشد، یک دوربین نیم فریم عرضه کرد. این دوربین بسیار شبیه مینولتا Hi-Matic بود.

دیگر محصول جالب توجه کارخانه فدرال، دوربین استریو فدرال بود. این وسیله نوعی استریو اسکوپ با دو لنز و یک منظره یاب بود. دوربین استریو فدرال بسیار موفق ظاهر شد. این کارخانه در ۱۹۸۸ نسخه جدید آن را با لنز دوقلو و قطع ۳۵ میلی‌متر عرضه کرد. این دستگاه قابلیت نوردهی براساس اولویت دیافراگم داشت.

کارخانجات دوربین‌سازی آرسنال و فدرال، بعدها چند محصول مشترک ولی با ویژگی‌های متمایز تولید کردند که امروزه در کنار تمامی دوربین‌های ساخت اوکراین از محبوبیت بالایی نزد مجموعه داران برخوردار است.

دوربین‌های ساخت اوکراین محبوب کلکسیونرها

خانواده‌های روسی و اغلب اوکراینی دوربین‌های ساخت این کشور را هنوز به همراه دارند و حتی با وجود جنگ برای حفظ و نگهداری آنها تلاش می‌کنند. برخی نیز این دوربین‌ها را با نقاشی Petrykivka که از هنرهای سنتی و بومی مردم اوکراین است تزئین و به فروش می‌رسانند. مشتریان این دوربین‌ها اغلب از کشورهای اروپایی، کانادا، آمریکا، ژاپن، چین، کره جنوبی، تایوان و هنگ کنگ هستند. آنها برای خرید یک دوربین عکاسی ساخت اوکراین بین ۳۰۰ تا ۱۰۰۰ دلار می‌پردازند. البته باید این نکته را در نظر داشت که به دلیل شرایط جنگی و مشکلات مربوط به ارسال مرسولات پست هوایی، گاهی ممکن است یک دوربین چندین ماه بعد از خرید به دست مشتری برسد.

هدف بیشتر خانواده‌ها و افرادی که دوربین‌های عکاسی ساخت اوکراین را به فروش می‌رسانند کمک به ارتش و پناهجویان این کشور است.

© نویسنده: محمد جواد نعمتی

تمامی حقوق مادی و معنوی این مطلب برای نویسنده محفوظ است. هرگونه بازنشر بدون اجازه پدیده آورنده و درج کامل نام و لینک منبع براساس مقررات قابل پیگیری می‌باشد.