سال ۱۹۴۹ اتحاد جماهيرشوروي- سابق- شرق آلمان را اشغال كرد و اين كشور به دو قسمت تقسيم شد. بيش از ۳ ميليون مهاجر در شرق زندگي مي‌كردند و مابقي در بخش غربي كه اقتصاد آزاد و شرايط بهتري داشت ساكن بودند؛ سرانجام در ماه اوت سال۱۹۶۱ ديوار برلين بين آنها جدايي انداخت. حكومت كمونيستي در سال ۱۹۵۷ تصميم گرفت براي رفاهي نسبي مردم خودرويي باصرفه و بسيار ساده بسازد طوري كه مالك آن بتواند با ابزارهاي ابتدايي آن را تعمير كند.
«ترابانت» خودرويي بود كه در شركت Sachsenring Automobilwerke متولد شد. اين كارخانه قبل از آغاز جنگ جهاني دوم خودروهاي آئودي را توليد مي‌كرد و در فاصله يك دهه مدل‌هاي گوناگون آن را ساخت. پس از جنگ و با آغاز تغييرات سياسي و اقتصادي در آلمان فدرال، توليد آئودي كنار گذاشته شد و ترابانت مدل ۶۰۱ از دل همين كارخانه بيرون آمد و خيلي زود در بين ساكنان شرق آلمان جاي خود را باز كرد.
ترابانت‌ها، در ظاهر شبيه اتومبيل بودند اما حداقل امكانات موجود در اتومبيل‌هاي هم نسل خود را نداشتند؛ اولين مدل‌ها از پيشرانه ساده هواخنك ساخت فولكس واگن به قدرت ۱۸ اسب بخار و ظرفيت ۵۰۰سي.سي استفاده مي‌كردند كه صداي زياد و دودزايي بالايي داشت و تنها ۶۵كيلومتر در ساعت سرعت مي‌گرفت. اين خودرو تا چندسال فاقد صندلي‌هاي راحت، چراغ ترمز، نشانگرها، آينه عقب و بخاري بود.
به دليل گراني فلز طراحان ترابانت اين اتومبيل ساده را با نوعي پلاستيك رزيني ارزان قيمت كه با پشم شيشه و ضايعات پنبه، تقويت شده بود ساختند؛ اين بدنه در مقايسه با خودروهاي مدرن آن روزگار استحكام بيشتري داشت و به راحتي در آب و هواي سرد آلمان دوام مي‌آورد. همه ترابانت‌ها اگر چه بسيار كوچك و جمع و جور بودند ولي براي ۴ سرنشين و مقدار كمي بار، جاي كافي داشتند.
۲۸ سال توليد بدون توقف
طراحان آلمان شرقي با ايجاد يك سري تغييرات، نمونه‌هاي ارتقا يافته ترابانت را توليد كردند اما به سبب هزينه‌هاي بالاي ساخت هرگز قدمي براي فيس‌ليفت كامل آن برنداشتند، در نتيجه نماي ظاهري اين خودرو ۲۸ سال بدون تغيير باقي ماند. مهندسان كارخانه در سال ۱۹۶۳ ترمز‌هاي ترابانت را ارتقا دادند و چند سيستم الكتريكي به آن افزودند؛ توان موتور هم به ۲۵ اسب بخار افزايش يافت كه با اين حساب مي‌توانست در زمان ۲۱ ثانيه از ۰ به ۶۰ كيلومتر و حداكثر تا ۱۰۰كيلومتر در ساعت سرعت بگيرد.
اگر چه آلودگي منواكسيدكربن اين خودروي كوچك، ۵ برابر خودروهاي آن دوران بود، ولي استقبال هزاران شهروند ساكن آلمان شرقي باعث شد اين اتومبيل به حيات خود ادامه دهد.
مالكان معتقد بودند، ترابانت بوي عجيب و كميابي دارد به‌طوري كه نمي‌توان آن را با هيچ خودروي ديگري مقايسه كرد. آنها تركيب روغن و بنزين بي‌كيفيت را عامل توليد اين بوي خاص مي‌دانستند.
ترابانت آكتورسينما
دارندگان اين خودرو هميشه تصور مي‌كردند ترابانت، فقط يك اتومبيل ساده و بي‌اهميت است و كسي حاضر نمي‌شود از آن به عنوان يك خودرو مناسب و ايده‌ال استفاده كند. آنها راست مي‌گفتند، اما جامعه هنرمندان موسيقي و سينما، متفاوت از بقيه فكر مي‌كردند.
براي اولين بار گروه پاپ « يو.۲ » از چند ترابانت حلقه‌آويز شده با سيم در اجراي تلويزيوني خود استفاده كرد. اين اتومبيل‌ها بعد‌ها به موزه «كليولند اوهايو» منتقل و در سالن مشاهير راك اند رول دوباره از سقف آويزان شدند.
سال ۱۹۹۲ فيلم كمدي «برو ترابي» ساخت شد؛ در اين فيلم خانواده‌اي از آلمان شرقي سفر به دور اروپا را با اتومبيل ترابانت تجربه كردند. در سال ۲۰۰۱ نيز «برادپيت» در فيلم آمريكايي «بازي جاسوسي» به تعقيب يك ترابانت پرداخت؛ دو سال بعد اين اتومبيل در فيلم «خداحافظ لنين» خوش درخشيد.
از نقاشي ديواري تا باشگاه ترابانت‌ها
زماني كه آلمان دوقطبي آخرين روزهاي حيات خود را مي‌گذراند، «برجيت كيندر» نقاش خياباني، تصوير ترابانت را در پس زمينه شكسته شدن ديوار برلين در سال ۱۹۸۹ گذاشت و براي هميشه نام اين اتومبيل و علامت S بزرگ آن جاودانه كرد.
پس از فروپاشي كمونيسم، توليد و فروش ترابانت به شدت كاهش يافت، زيرا ساكنان شرق ترجيح مي‌دادند از اتومبيل‌هاي مدرن اما دست دوم غرب آلمان استفاده كنند؛ سرانجام خط توليد ترابانت در سال ۱۹۹۱ براي هميشه بسته شد.
دوستداران اين خودرو اكنون در سراسر جهان حضور دارند؛ رانندگان جوان نيز با تشكيل باشگاه‌ها و صفحه‌هاي اجتماعي اتومبيل محبوب آلمان جنگ سرد را به صورت سفارشي تعمير و در نهايت به دوستداران آن معرفي مي‌كنند.
© نوشته: محمدجواد نعمتی
این مطلب در مجله ماشین شماره ۳۷۳ – بهمن ۱۳۹۲ – منتشر شده است. هرگونه استفاده بدون اجازه رسمی از نویسنده وب سایت و مجله ممنوع است.