دنیای امروز ما در عجیب ترین شرایط زیستی و اجتماعی یکصدسال اخیر قرار دارد. کرونا این ریزک تاجدار که چهار ماه قبل از شهر ووهان چین شیوع پیدا کرد حالا همه قاره ها را در نوردیده و اکنون میلیون ها نفر را بیمار و جان هزاران نفر را گرفته است. تقریباً در بیشتر کشورها مردم خانه نشین شدند و بسیاری از کسب و کارها به حال تعلیق در آمده است. دولت ها برای عبور از این بحران جهانی اقداماتی را برای کنترل بیماری و مهار احتمالی آن انجام داده اند. یکی از این موارد اعمال محدودیت برای سیستم های حمل و نقل عمومی اعم از شهری و برون شهری است.
بنابر یافته های قطعی مراکز معتبر تحقیقاتی و سازمان جهانی بهداشت سهم ناوگان حمل و نقل عمومی شامل زمینی، هوایی و دریایی از انتشار ویروس کرونا کووید-۱۹ حدود ۲۶درصد برآورد می شود. به عبارت دیگر اتوبوس، مترو، هواپیما، قطار و کشتی هر کدام عامل انتشار ویروس کرونا به نقاط مختلف جهان تلقی می شوند و محدودسازی آنها با هدف کنترل شیوع بیماری امری منطقی به نظر می رسد. در حال حاضر بسیاری از کشورها برای ناوگان حمل و نقل عمومی قوانین و مقررات سخت گیرانه ای در نظر گرفتند و برخی دیگر فعالیت شبکه های انبوه بر مانند مترو و اتوبوس های درون شهری را متوقف کردند.
کمیسیون کشورهای عضو اتحادیه اروپا در گزارشی که به تازگی منتشر شده است اعلام کرد برای ادامه فعالیت ناوگان نقلیه عمومی به ویژه جهت انتقال وسایل پزشکی، دارو و نیروهای درمانی مقررات جدیدی تدوین شده است. این کمیسیون از کشورهای عضو خواسته به کنترل های مرزی در خطوط سبز و گذرگاه های مشترک ادامه دهند منوط بر اینکه بازرسی ها بیش از ۱۵ دقیقه زمان نبرد. هدف اتحادیه اروپا از این تصمیم ایجاد سهولت در جابه جایی کالاها به ویژه نیازهای اساسی و ملزومات بهداشتی و درمانی است.
اکنون بیشتر کشورهای اروپایی درگیر سونامی کرونا هستند در نتیجه استمرار محدودیت های بخش حمل و نقل عمومی نظیر تعطیلی خطوط مترو و اتوبوسرانی حداقل تا زمان کنترل بیماری دور از ذهن نیست.
برخی کشورها مانند ایران و فرانسه طرح ترفیک را با هدف کاهش تراکم مسافر در سامانه های نقلیه عمومی لغو کردند تا شهروندان بتوانند با خودرو شخصی تردد کنند. کارشناسان شهری و صاحب نظران محیط زیست این تصمیمات را چندان موثر نمی دانند. به نظر آنان تشویق جامعه به استفادۀ بیشتر از خودرو شخصی تاثیر محسوسی در کاهش تعداد مبتلایان نخواهد داشت و چه بسا به سبب کم شدن فاصله اجتماعی و افزایش ترافیک سرعت انتقال بیماری بیشتر شود. به نظر آنها تقویت کمی وسایل نقلیه عمومی، کاهش سرفاصله ناوگان درون شهری (اتوبوس و مترو) و تداوم فاصله گذاری اجتماعی شانس کنترل بیماری را بیشتر خواهد کرد و از وقوع مشکلات بعدی نظیر گره های ترافیکی، آلودگی هوا، حوادث رانندگی و افزایش مصرف سوخت پیشگیری می کند.
پایان عصر کرونا غیرقابل پیش بینی است. به نظر می رسد اعمال محدودیت در سامانه های حمل و نقل عمومی آن هم برای دوره های میان مدت و بلندمدت راه حل مطلوبی نباشد. اینجاست که حمل و نقل عمومی پایدار بیش از هر زمان دیگری معنا پیدا می کند.
راب کینگستون، دوچرخه سوار و نویسنده در مقاله ای با عنوان «آیا دوچرخه ایمن است؟» به بررسی چالش های دوچرخه سواری در عصر شیوع کرونا می پردازد. به نظر او دیدگاه مردم و سیاستمداران برای دوچرخه سواری در دوران کرونا بسیار متفاوت است و مثل همیشه دو جبهه مخالف و موافق دارد. «مسئولان مدام از مردم می خواهند در خانه بمانند اما مگر می شود. شما حداقل به مواد غذایی و بهداشتی نیاز دارید پس ناچارید از خانه خارج شوید. رفتن به فروشگاه با اتومبیل شخصی اصلاً عاقلانه نیست. اگر با وسایل نقلیه عمومی فعلاً مشکل داریم می توانیم در مسیرهای کوتاه پیاده روی کنیم. اگر بتوانیم با دوچرخه این کارها را انجام دهیم خیلی خوب است و به شرط رعایت دقیق الزامات قانونی و بهداشتی مشکلی ایجاد نمی شود.»
راب در ادامه می گوید: اگر از من بپرسید اولین قدمی که دوچرخه سوارها در این شرایط باید بردارند چیست به شما می گویم حفظ فاصله اجتماعی به این معنی که فقط به صورت انفرادی رکاب بزنید و در گروه های دوچرخه سواری حاضر نشوید. او تاکید می کند، توجه به نکات بهداشتی پیش، حین و پس از دوچرخه سواری بسیار اهمیت دارد. چنانچه از وضعیت سلامت خود مطمئن نیستید یا تناسب اندام مناسبی ندارید بهتر است از دوچرخه استفاده نکنید.
کرونا در مسایل شهری همه معادلات را برهم زده است. اکنون به درستی نمی توان زمان دقیقی برای عادی سازی ترددهای شهری و بین شهری پیش بینی کرد. در حال حاضر مسئله اصلی تامین ایمنی و سلامت حداکثری انسان ها، تلاش برای کنترل بیماری و بالاخره مهار این تاجدار سرکش است. فعلاً در خانه ماندن اصولی ترین کار ممکن است ولی بنابر ضرورت اگر احتیاج به ترک منزل داشتید می توانید مسیرهای کوتاه را پیاده یا در صورت امکان با دوچرخه طی کنید. استفاده از وسایل نقلیه عمومی مانند مترو، اتوبوس و تاکسی به شرط رعایت تمامی دستورالعمل های بهداشتی و حفظ فاصله اجتماعی همچنان گزینه مناسبی برای جابه جایی مسافران کلانشهرها است.
تردیدی وجود ندارد که استفاده از خودرو شخصی اثر کوتاه مدتی خواهد داشت ولی برای میان مدت و درازمدت بار مشکلات بهداشتی و مدیریتی را بیشتر می کند و چه بسا خود آبستن بحران های دیگر باشد؛ انتخاب با ماست!
یادآوری چند توصیه مهم برای پیاده روی و دوچرخه سواری ایمن در روزهای کرونایی:
* به صورت انفرادی فعالیت کنید.
* از دست زدن به سطوح، دهان، بینی و لمس چشم ها خودداری کنید.
* برای اطمینان بیشتر در مواقع وزش باد متوسط و شدید از خانه خارج نشوید.
* فاصله اجتماعی توصیه شده را رعایت کنید. این فاصله با توجه به میزان وزش باد برای راه رفتن معمولی ۴ تا ۵ متر و دویدن یا دوچرخه سواری ۲۰ متر است.
* از حضور در مکان های شلوغ و پرجمعیت پرهیز کنید.
© نویسنده: محمدجواد نعمتی
سلام
من ساکن شیراز هستم و از روزی که اجازه کار بهمون دادن از خونه با دوچرخه سرکار میرم اوایل سخت بود ولی الان عادت کردم و دقیقا به همین توصیه هایی که شما گفتین عمل می کنم به نظرم اگه دوچرخه دارین با ماسک و دستکش ازش استفاده کنین چون که نمیشه روی اتوبوس و اونجاهایی که مترو دارن حساب کرد خطرناکه
با درود . به همت شما آفرین می گویم. این تلاش را با قدرت و امیدواری ادامه دهید.
سلام آقای نعمتی وقتی توی شهر دوچرخه سواری میکنم مردم مثل یه اختلاس گر بهم نگاه میکنن وقتی امنیت کافی نداشته باشم مجبورم اتوبوس و مترو و تاکسی سوار بشم ای کاش اونایی که اسم خودشونو مسئول گذاشتن یه سر به خیابونای شهر میزدن تا ببینن حال و روز خانمها چطور هست این مشکل همیشه بوده و کرونا و غیرکرونا نداره
ببخشید اگه طولانی شد این اولین نظر من هست ولی همیشه سایت و وبلاگتون رو دنبال میکنم. بدرود
با درود. از پیام شما سپاسگزارم و امیدوارم مشکلات هر چه زودتر برطرف شود. به هر حال استفاده از اگر نگوییم بهترین، یکی از منطقی ترین اقداماتی است که این روزها می توانیم انجام دهیم و تا حدی خود و دیگران را از خطر ابتلا به کرونا مصون نگه داریم. حقیقت این است که کیفیت ضدعفونی وسایل نقلیه عمومی به ویژه اتوبوس برای خود من با ابهامات زیادی همراه است. در ضمن اگر دیگران به توصیه های بهداشتی و خودمراقبتی عمل نکنند تلاش شهروندان مسئولیت پذیر جامعه نیز کم رنگ خواهد شد.